(Pėrkitazi
me librin e Sadije Alitit, Dasmė Zanash,
Botimet Toena, Tiranė, 2000)
Nė kohėn kur kurreshtarėt sorrollateshin rrugėve tė qytetit, duke u
mahnitur nga krisjet e krisura tė luftės, tė cilėn e provokoi burokracia
neokomuniste, e njė pushteti barbar, njė poeteshė merr guximin burrėror, dhe
depėrton atje ku e ka vendin: nė zemėr tė Sharrit, pėr tė raportuar pėr
gazetėn, shpėrthimin e shqiptarizmit.. Ishte gazetarja e parė shqiptare, qė
iu qep kodrinave tė diellėzuara tė Xhermės, prehėrit tė magjepsur tė
Sellcės, gėshtenjishtes shpeshtake tė Shipkovicės, guximit tė pamposhtur
shqiptar. Artikujt e botuar nė shtyp, qėndrojnė si dėshmi multimilenare, e
gjendshmėrisė, menēurisė, dhe atdhedashurisė. Njė vit para se tė krisė,
del nė kryeqendrėn e Shqipėrisė, libri i saj i dytė, Dasmė
zanash, njė pėrmbledhje simpatike poetike, me 66 vjersha, qė nga Dashuria
e vjetėr, e deri te mahnitja me pjesėn mė tė shtrenjtė, qė sblihet
me para. Duke i parafrazuar ėndėrrimet e saj, vėrejmė se fjalėt
shpalosin flamuj gėnjeshtrash, apo e thonė tė vėrtetėn e zbėrthyer. E
mahnit livadhi i blertė, gurgullima e kroit tė moēėm, qė mbledh ngjyrat e
luleve tė shpresės, pėr tė thurrur me to: kurorė dashurie E preferon mė
tepėr tė vėrtetėn e hidhur, se sa gėnjeshtrėn e ėmbėl. Ėshtė zana, qė
kėrkon trajtimin e gjėrave mbi tavolinė, aty ku tė trimėron hija, apo
fytyra e ngjyrosur.
Sadije Aliti, vjen nė letrat shqipe me njė kthjelltėsi mendimesh, tė
cilat i rradhit, si nė njė legjendė, me
mollat nė kopshtin e ndaluar, qė nga ato tė Adamit e Evės, e deri te ato tė
Tetovės. E preferon pavdekshmėrinė e buzėqeshjes sė Monalizės, shushurimėn
e gjallė, tė dallgėve tė liqenit, pėrplasjen e tyre mbi shkėmb, natėn e
zgjuar nė syrin e saj, shtegtimin e modernizmit tė pėrgojuar, dollitė e ngazėllimit,
tė pendimit tė vonuar. Poetesha hapėron si njė zanė, brigjeve tė kundrimit,
e tė frymėzimit. Ecja e saj zgjohet nga melankolia, e trimėron, nė kohėn
kur e pėrcjell nusen me duvak tė bardhė, porsi zanė Shqipėrie. Vdekja e
zanave, dhe vallja e tyre. Papritmas, krushqit
shndėrrohen nė lugetėr, dhėndėrri vrapon katundit, si bie nuses nė sy,
prindėrit janė humbuar anėsh, su besohet kjo marrėzi, kushėrinjtė ngrenė
dolli, rrafsh e kanė muhabetin, ēdo gjė si nė ėndėrr. Fshehtėsia e
artit tė Sadies, siē duket, nuk ėshtė panjohshmėri, por bukuri.
Qenja e saj poetike, shndėrrohet nė njė flijim tė mundimshėm, porsi
te porosia e Boalosė, apo ajo e Azem Shkrelit, tė lindėsh e tė shuhesh pėr
njė fjalė, kthjelltėsi nė fytyrėn e personazhit, tė tragjedisė klasike.
Rrjeshtat e pėrzjerė, e bėjnė kontinuitive, mjegullirėn e brendėsisė, si
te Mirēea Dinesku: vdekja lexon gazetėn,
shėndeti me kėmbė tė
shembura, dhe pėrnjėherė, kėrcet optimizmi, nė kėtė tokė arbėrore,
ku shtigjet bėhen tė shndritshme, si ato tė Parajsės. Ja pra: gurėt e kohės
ilire, mundimet e motrave tona, zemra e Sharrit me heronj, maja e tij me dėborė,
kėsula e bardhė, nuset me kurorė. Poetesha e ka pėrvetėsuar psikologjinė e
lumturisė, sensin e atdhedashurisė: Flamuri, besnikėria, kėnga e shpresa.Tė
jetosh, don tė thotė tė fillosh: me mirėsi, butėsi e urtėsi. Dasmė zanash,
me fjalėt besnike, dhe baladat e dashurisė. Nė vend tė pėrfundimit, urime
autores, redaktorėve, sponsorėve, recensentėve, botuesit, Fatmir Toēit, pėr
elegancėn e librit, konditat teknike evropiane, tė librit shqiptar. Zėrin e
zemrės sė Sharrit, zanėn e dasmave shqiptare, zonjushen e Gllogjit,
doktorante e Universitetit tė Tetovės, edukatore e fėmijėve tanė, gazetare
me njė pėrvojė tė pėrsosur, poeteshė me njė ndjeshmėri tė lartė, e
presim edhe me vargje tė reja, nė bibliotekėn e ndjenjave letrare. Poetesha
ėshtė qenja mė e ndijshme, dhe mė e shenjtė e njė populli. Fati i saj, ėshtė
fati i kombit.
|