Dikushi i fliste askushit nė dhe tė huaj
Mos
harro se kultura ėshtė nė rradhė tė parė histori.
Ta dish dhe tė jesh i sigurt se fatbardhėsia dhe
lumturia jote gjenden nė Shqipėri, e cila tė jep nder e tė fal emrin
Shqiptar. Ēdo shqiptar ėshtė vėllau yt: kurdoherė respektoje, nderoje dhe
ndihmoje kur tė ketė nevojė. Mos e pėrbuz gjuhėn e nėnės tėnde duke folur nė
gjuhė tė huaj kur nuk ėshtė nevoja. Kujtohu se i pėrket gjuhės mė tė vjetėr
qė ka mbirė tė paktėn nė Europė dhe Mesdhe. Mos e harro gjuhėn e shenjtė
Shqipe qė ėshtė gjuha jote gjenetike, gjuha qė shkruhet dhe lexohet njėsoj,
gjuha rrėnjė e gjuhėve te Evropės, gjuha e mė e vjetėr e lashtėsisė, gjuha e
djepit tė qytetėrimit Mesdhetar dhe Evropian. Kuptoje dhe lexoje mirė
ambjentin ku punon e jeton. Prandaj mėso e lexo sa mė shumė gjuhė tė huaja
qė tė behesh njeri i ditur dhe Shqiptar me mendje tė ndritur. Nderoje
flamurin e atdheut tėnd, tė parėve tė tuaj, tė natyrės tėnde. Kush nuk e
nderon shenjėn e kombėsisė sė tij, ēnderon veten e vet. Kush mohon kulturėn
dhe trashėgiminė e tij bėhet njeri pa shpirt, njeri kot. Ruaje mirė llojin
tėnd, karakterin kombėtar dhe krynaltėsinė shqiptare; bindju ligjeve tė
vendit kudo qė tė jesh. Ruaje si drita e syve moralin
Shqiptar.
Paraqitu si Shqiptar se ndryshe je gėnjeshtar ndaj vetes dhe tė tjerėve qė
ke pėrballė. Nėse nuk paraqitesh si Shqiptar, atėhere ēfar kulture mendon se
pėrmban apo pėrcjell? Je frigaē nėse nuk paraqitesh si Shqiptar, sepse ke
frike e turp nga vetja jote dhe po kėshtu sillesh ndaj tė huajve qė tė
shkelin me kėmbė. A
mendon se je i zgjuar kur mohon vetveten? A e ndjen se ēfar
ere tė vjen kur urren vetveten, llojin tėnd, prindėrit dhe tė afėrmit qė tė
kanė lindur dhe rritur? Nėse mendon qė dallon se nuk ke kulturė si Shqiptar
ose po ashtu mendon se nuk ka tė tillė, domethėnė je askushi, atėhere si ka
mundėsi tė dallosh kulturėn e huaj dhe ti pėrkasėsh asaj?! Me njė fjalė je
njeri pa shpirt, njė copė mishi me dy sy. Po tė kujtoj se kultura dhe
trashėgimia janė rrėnjėt qė ushqejnė shpirtin e njeriut. Njeriu ka vlerė
duke shtuar vlerė dhe jo duke mohuar vlerė.
Mos
harro se tė tjerėt tė venė atė ēmim qė i vė vetes. A mos po mendon se po jep
mend se kush do zgjidhet ose si te zhvillohet vendi i huaj ku je? Apo mendon
se takon apo do kesh tė bėsh me tė huaj qė iu dėgjojnė nė kėtė drejtim?! A
mos kujton se tė huajt, qofshin me kulturė, do tė tė bėjnė mik ty qė
paraqitesh si me pa kulturė? A nuk ke vėnė re qė tė huajt pėrpiqen tė gjejnė
trashėgimi pėr veten e tyre me qėllim qė tė paraqiten me kulturė? Po ashtu,
duket se nuk vė re qė tė huajt me kulturė nuk kanė turp tė tregojnė
origjinėn apo vjetėrsinat e tyre? Eh, mjerė vendi i huaj pėr ty dhe mjerė
vetja jote o jetim i mjerė!
Kujtohu qė nė vend tė huaj je pranuar pėr tė
paguar qera. Nėse tė ka ardhur koha pėr tu martuar, lidhjen martesore bėje
vetėm me familje Shqiptare, sepse kėshtu nuk tretesh nė dhe tė huaj dhe
kėshtu ke vlerė si njeri dhe si kulturė; domethėnė nuk je material mbushės
pėr shoqėritė e huaja dhe ruan fisnkėritė familjare arbėrore.
Natyra dhe gjeni biologjik tė
lindi Arbėresh, Ilir, Shqiptar. A mos je i zgjuar qė ia fal veten apo
fėmijėt njė kulture, gjuhe apo vendi tė huaj? Pėrgjigju vetė se kush fal
kėshtu. A mos kujton qė tė huajt janė tė mefshtė edhe kur pyesin pėr gjethet
e tuaja dhe nuk pyesin pėr rrėnjėt e tuaja? A mos kujton qė je i zgjuar duke
mohuar vetveten, prindėrit tuaj qė tė lindėn e rritėn, njerėzit tuaj qė tė
qėndruan pranė? A kujton se tė huajt do tė hapin derėn e shtėpisė dhe do tė
tė bėjnė bir pėr shpirt fytyrėn tėnde? A mos kujton se je i zgjuar kur
mendon e vepron me shpirt tė ngushtė? A mos mendon qė tė huajt nuk e
dallojnė shpejt njė gėnjeshtar dhe vesin e tij pėr tė gėnjyer pėrsėri? A mos
mendon se i rrit vlerė vetvetes kur shan apo i shprehesh kėshtu tė huajve?
Respektoje veten dhe Shqiptarėt e tjerė. E mbi tė gjitha, tė mendosh jo
vetėm tė punosh nė Shqipėri, por edhe pėr Shqipėrinė; sepse ndodh qė mund tė
jetosh e punosh edhe nė Shqipėri, por jo pėr Shqipėrinė! Bashkoji forcat
tuaja me Shqiptarėt e tjerė. Kudo ku tė jesh mblidhi tė mirat e pėrvojat e
mira, mendjen e fuqinė tuaj dhe dėrgoji nė Shqipėrinė e bashkuar dhe pėrdori
pėr tė.
raportet mes
Perėndimit dhe Lindjes, mes feve tė ndryshme dhe
kulturave tė llojllojshme. |