SHQIPTARI
QĖ NA POROSISTE MOS TA HARROJMĖ MĖMĖDHENĖ
Nipi
i tij, Rexhepi Sefedinit, porsi qindramijė shqiptarė tė tjerė, e
parandjente qysh para njė ēerek shekulli, se Kosova do tė bėhet republikė.
E themi kėtė nė ēastin, kur ajo doemos duhet ta pėrfitojė pavarėsinė,
ngase vetėm pėrmes kėsaj rruge, Evropa mund ta rektifikojė sa pėr sy e
faqe, turpin e Konferencės sė Ambasadorėve tė mashtruar (1913). Tekefundit
pse mos ta bėjė kėtė! Shqipėria e persekutuar, edhe nga osmanėt, edhe
nga sllavėt, edhe nga grekėt, edhe nga komunistėt, edhe ashtu mbetet e
krasitur: pa Kosovėn dhe pa Ēamėrinė. Pas kthimit nga Rumania, e vazhdon
jetėn, sė pari nė Shipkovicė, e pastaj nė Trebosh tė Tetovės, tejmatanė
shtėpisė sė Sefės.
Banorėve vendas u konvenonte tpėrdorin do emra, qė ua pėrkujtonin
lashtėsinė katolike: Leka, Voka, Uza, Luza, Laza, Dana, Dini, Dulla, Lahi,
Kika, Mala, Mnjaku, Fanda, Sida, Sefa, etj. Shqiptarėt e konvertuar nė njė
fe tjetėr, kanė filluar tu rikthehen rrėnjėve tė lashta, edhe pėrmes
onomastikės. I gjen do emra si Albani, Alberti, Albina, Kujtimi, Niku,
Dardani, Gjergji, Kola, edhe nė Gajre, edhe nė Tetovė. Emri i bukur ėshtė
njė pasuri, njė vlerė dhe krenari kombėtare. E kujtonte me nostalgji, jetėn
e shkuar nė Vllahi. Sa herė qė zatetej me Hebibin e Uzahirit dhe Xhemajli
Arifin, flisnin pėr Bukureshtin dhe fatin e shqiptarėve e tė Shqipėrisė
Punoni pėr tė drejtat kombėtare tė Shqipėrisė! Pėrpiquni tu sjellni
ndėr mėnt Shqiptarėve tė mėrgimit, mos tė harrojnė Mėmėdhenė, dhe tė
ndihmojnė pėr pėrparimin e kombit, nė udhė politike, kulturore dhe
ekonomike!
Tri
vjret e gjysmė
internim nė Moldovė
Duke
qenė i pėrfshirė nė operacionet ushtarake tė Luftės sė parė botėrore,
Ismail Emurllahu qe
zėnė rob dhe qe detyruar tė
qėndrojė tre vjet e gjysmė, nė Moldovė. U kthye nė vendlindje, mė
1919, po atė vit, kur filloi tė dalė nė Konstancė, njė gazetė e re
shqiptare: Shqipėri e Re,
Organ Popullor- Kombėtar- Shqipėtar,
qė do tė dalė derri nė vitin 1935, duke botuar me rastin e Ditės sė
Flamurit kėtė moto: Shqipėtarė!
Dita e sotme ėshtė dita e Lirisė. Sot Shqipėria ėshtė e lirė dhe e
bashkuar. Tani mbetet qė ne tė punojmė pėr ta zbukuruar dhe pėr ta madhėruar
Atė Herėn e dytė kur shkoi Ismail Emurllahu nė Rumani, nė vitin
1928, pat udhėtuar deri nė Bukuresht, sėbashku me Hebibin e Uzahirit dhe
Ajvaz Vokėn. Zonja Maria Vasilesku(80 vjeēare), qė jeton sot e kėsaj dite
nė Bukuresht, ja se si e pėrshkruan, kėtė banor tė Shipkovicės, nė
vitin 1938: Ismaili me Ademin e Avllahit dhe Sefedinin, shisnin ėmbėlsira, herė
para stacionit hekurrudhor Gara de Nord, herė nė rrugėn Kalea Vėkėreshti,
herė nė Kalea Moshilor apo para Magazinės Popullore: La Vulturul de
mare (Te Shqiponja e Detit).
Bukureshti asokohe vlonte nga shqiptarėt. Nė krejt Rumaninė kishte
mbi 40 mijė shqiptarė. Pjesa dėrmuese e tyre ishin kurbetēinj: korēarė,
tetovarė, kėrēovarė, kosovarė
Ismėjli shiste bozė dhe
llokum me ujė tė ftohtė. E mbaj mend si sot, vazhdon zonja Marie,
kur ata bėrtisnin: Braga dulēe!, Rahat ku apa reēe! (Bozė
tė ėmbėl!, Llokum me ujė tė ftohtė!). E kishte njė kosh me kėmbė
dhe rrinte, si shumė ėmbėltorė tė tjerė, tėrė ditėn nė kėmbė, duke
e ndėrruar vendin e shitjes, ngase vjente komesari i policisė dhe i dėbonte.
Ishte shumė keq asokohe. Nuk fitohej si dikurė. Luftės sė dytė botėrore
kish filluar ti vijė era barot. Studentėt dhe legjionarėt bėrtisnin me
tė madhe: Tė huajtė, jashtė atdheut!, Tė huajtė na e hanė bukėn!.
Komesari nuk i lente. Disa i jepnin nga 20 franga, por vjente tjetri dhe edhe
atijj i duhej peshqesh. Dhe kėshtu shkonte huq tėrė fitimi i ditės.
Ismaili e kurbetqarė tė tjerė, siē rrėfen zonja Maria, para se ta
braktisin Rumaninė, patėn hyrė nė borxh, njėri pesėmijė leja, tjetri
tremijė, e kėshtu me rradhė. Disa mbetėn pa paguar banesėn, do tjerė
sheqerin pėr akullore, qumshtin apo arrat.
Shipkovica
i propozon dy amandamente, qeverisė rumune
Rasti i xhaxhit Ismail shėmbėllen me rastin e Hasan Fejzulit nga
Liseci, qė i pat shkruar kryetarit turk pėr krimet serbe kundėr shqiptarėve,
me atė tė Lazim Rexhepit, qė e informonte Kurt Wald Heimin, pėr tė njėjtin
subjekt, apo me autorin e kėtij portreti, qė pėrgjatė konfliktit
serbo-shqiotar nė Kosovė (1989-1999), hyri nė konflikt publicistik, duke i
fshikulluar nė shtyp, serbofilėt e kėtij vendi, do gazetarė e politikanė
tė mėngjėr, qė kritikonin
Perėndimin e shqiptarėt, dhe derdhnin lotė krokodili pėr figurėn
fashiste tė Millosheviqit, duke e mashtruar opinionin e kėtij vendi, gjoja
se Kosova na qenka provinė serbe
dhe se shqiptarėt na qenkan terroristė dhe fundamentalistė
islamikė. Ishte njė fshehtėsi qė xhaxhin Ismail e kishte munduar tėrė
jetėn. Dhe e pat treguar atė, nė moshėn 99 vjeēare, dy vjet para se tė
ndėrrojė jetė: Pėrgjatė vitit 1941, derisa ishte nė Bukuresht, shkon njė
ditė nė njė seli qeveritare, pėr tė kėrkuar njė ēertifikatė, pėr tė
vijuar punėn e tregtarit tė imtė, pėr tė mbetur edhe mė tej nė Rumani.
Duke vajtur nga porta nė portė, rastėsisht hyn nė sallėn e madhe ku
mbahej njė mbledhje ministrore, lidhur me ēėshtjen e dėbimit tė tė
huajve nga Rumania.
Meqė mu nė atė ēast debatohej kjo temė,
duke e vėrejtur se ėshtė fjala pėr njė tė huaj, kryesuesi i
mbledhjes e fton Shipkovicėn tė hyjė nė sallė, e tė ulet nė rrjeshtin e
parė, duke e lutur mė pas qė edhe ai ta marrė fjalėn si i huaj, pėr tė
shprehur mendimin e vet lidhur mbi dėbimin e tė huajve nga ky vend. Duke qenė
i zhvilluar si lis, shpatullgjerė e sypatrembur, Ismaili merr guximin e del nė
foltore, dhe u drejtohet tė pranishmėve me kėto fjalė: Po
qe se i dėboni tė huajt nga ky vend, vendi juaj do ta humbė autoritetin qė
ka nė botė. Edhepse jam i huaj, unė jam duke e nxjerrė ekzistencėn me vėshtirėsi,
duke shitur ėmbėlsira rrugėve tė Bukureshtit, pėr ta mbajtur gjallė
familjen nė Maqedoni. Edhepse jemi tė huaj, vendin tuaj e konsiderojmė si
atdheun tonė tė dytė, ndaj pyes: Pse ta humbni prestigjin ndėrkombėtar,
me njė gjest tė kėtillė? Propozoj pra, qė tė huajt mos tė dėbohen nga
ky vend!. Pasoi njė shpėrrthim duartrokitjesh frenetike, si nė kohėn
e mbrretėrisė. Pjesa dėrmuese e qeveritarėve rumunė, e miratuan
unanimisht, propozimin e shqiptarit tė Shipkovicės.
Punonte
dhe bėnte shaka, derisa u shua: nė moshėn 101 vjeēare
Keni ndonjė
ndonjė propozim tjetėr, apo vėrejtje pėr ne? - e pat pyetur
kryesuesi i mbledhjes. Kam edhe shumė,
por po ua them vetėm njėrin: E shihni edhe vetė, se lufta troket nė portė.
Pėrse lejoni qė armiku tė jua
pėrcjellė lidhjet telefonike, apo tė jua ndėrpresė korentin
elektrik? Hapni kanale e lėshoni telat e telefonit e tė rrymės elektrike,
nga shtyllat nė dhe! Vetėm kėshtu mund tė mbroni dritėn tuaj, dhe
interesat kombėtare tė vendit!. Pas kthimit nė vendlindje, si pasojė
e luftės, porsi
shumė mėrgimtarė tė tjerė shqiptarė, arumunė e maqedonė, dy vjet pas
mbarimit tė luftės sė dytė botėrore, zatetet nė tregun e Tetovės me do
kėrēovarė, qė sapo ishin kthyer nga Bukureshti. Bravo
tė qoftė mor malsor i Sharrit! - i kishin thėnė.
Ta dish se fjalėt qė i pate thėnė para shtatė vjetėsh, tashmė janė bėrė
realitet. Ishte shqiptar i hatashėm, jo pėrnga vepra patriotike, por
pėrnga shtati. Hynte nė kategorinė e burrave tė kombit, me njė shtat prej
gjigandi, siē ishin Ademi Avllahit, Ramadani Isofit, Halimi Tefitit, apo siē
janė sot vėllezėrit Azemi (Bilalli dhe Abishija), la Bexhet, Abazi Rafis,
Ēati i Danit. E vazhdon jetėn, sė
pari nė Shipkovicė, nėn shtėpinė e las Luzė, e pastaj nė Trebosh tė
Tetovės, tejmatanė shtėpisė sė Sefės.
Banorėve vendas u konvenonte tpėrdorin do emra, qė ua pėrkujtonin
lashtėsinė katolike: Luza, Lahi, Dana, Dini, Kika, Mala, Sida, Sefa, Tafa,
etj.
Shqiptarėt
e konvertuar nė njė fe tjetėr, kanė filluar tu rikthehen rrėnjėve tė
lashta, edhe pėrmes onomastikės. I gjen do emra si Albina, Albani, Kujtimi,
Dardani, Alberti, Miria, Niku, Gjergji, Maria, Besarti, Kola, edhe nė Gajre,
edhe nė Tetovė. Emri i bukur ėshtė njė pasuri, njė vlerė dhe krenari
kombėtare. Si Shqiptar, nuk shkohet mė nė Evropė me do emra tė huaj si
Xhemaludin Selambedredini, Barishahap Ramadanselami apo Abdulbaki
Seransulejmani, gjė me tė cilėn pajtohet edhe ish-rektori i UT-sė. Nipi i
tij, Rexhepi Sefedinit, porsi qindramijė shqiptarė, e parandjente qysh para
njė ēerek shekulli, se Kosova do bėhet republikė. E themi kėtė nė ēastin,
kur ajo doemos duhet ta pėrfitojė pavarėsinė, ngase vetėm pėrmes kėsaj
rruge, Evropa mund ta rektifikojė sa pėr sy e faqe, turpin e Konferencės sė
Ambasadorėve tė mashtruar (1913). Tekefundit, pse mos ta bėjė kėtė?
Shqipėria e persekutuar, edhe nga osmanėt, edhe nga sllavėt, edhe nga grekėt,
edhe nga komunistėt., dhe ashtu mbtet e krasitur: pa Kosovėn dhe pa Ēamėrinė.
E kujtonte me nostalgji, jetėn e shkuar nė Vllahi. Sa herė qė zatetej me
Hebibin e Uzahirit dhe Xhemajli Arifin, ia krisnin muhabetit pėr fatin e
shqiptarėve dhe tė Shqipėrisė. E fliste rumanishten njėsoj si shqipen,
madje i mbante mend, edhe do kėngė foklorike, qė i kish mėsuar nė Moldovė.
Punonte nė pleqėri, sikur tė ishte nė vlugun e rinisė. Shkonte nė arė,
me ngy dy kosa nė krah. Po qe se mė thehet njėra, thoshte, e vazhdoj punėn
me tjetrėn. Skishte frikė, as nga rruga e gjatė, as nga lufta e as nga
varfėria. Pėrmes Konecit, vjente nė kėmbė, nga Treboshi deri nė
Shipkovicė, pėr tu ēmallur me vendlindjen, dhe pėr tė llafosur shqip,
me mėrgimtarėt me tė cilėt kishte punuar nė veri tė Danubit. Punonte dhe
bėnte shaka, deri para se tė shuhet: nė moshėn 101 vjeēare.
|