Te shqiptarët në përgjithsi, e te ata të Kosovës në veçanti, toleranca fetare gjithmonë ka qenë për çdo
lakmi. Bile, është shembull më i mirë në Europë. Këtë tolerancë fetare, armiku serbo-okupator, është munduar
në vazhdimësi ta prishë, përmes formave të ndryshme të veprimit të tij. Kështu, serbët kanë prishur shpesh
herë varrezat katolike dhe ortodokse, dëmtuar ndonjë kishë, për t'i akuzuar më vonë shqiptarët e besimit
musliman si "autor" të këtyre akteve vandale. Synimi i tyre ka qenë gjithnjë, për të marrë këtë si pretekst,
që të intensifikojë propaganden e vet antishqiptare, vepra të cilat, i bënte vetë pushteti serb.

Këto raporte të mira ndër shqiptarë të besimit katolik e musliman, nuk u prishen asnjëherë edhe pse
përpjekjet e këtij armiku ishin përherë evidente.

Kemi raste të shumta, të tolerancës fetare në të kaluarën ndër shqiptarë të besimit musliman dhe
katolik në Kosovë, që nuk mund të gjesh askund tjetër në Evropë. Kështu p.sh. në të kaluarën, përkatësisht
në vitin 1913, kur brigadat serbo-malazeze kishin pushtuar Rrafshin e Dukagjinit, duke bërë masakra të
tmerrshme dhe detyruar shqiptarët e besimit katolik dhe musliman të ndërronin fenë dhe të bëheshin
ortodoksë, për t'u sllavizuar më lehtë, në atë kohë, ushtria serbo-malazeze kishte tubuar në Gjakovë
shqiptarët e besimit katolik në një anë dhe të besimit musliman në anën tjetër, për t'i pushkatuar, mbase nuk
donin të ndërronin fenë e tyre. Dhe, për këtë alarmohet ipeshkvi katolik nga Prizreni imzot Lazer
Mjeda, i cili shkon dhe ndërhyn shpejt tek komandanti malazez, duke i thënë, se po nuk i lëshove do të
alarmojë Europën, për këtë gjenocid dhe etnocid të paparë.

Ndërkaq, komandanti malazez, i thotë Ipeshkvit të Kosovës imzot Lazër Mjeda këto fjalë: "Ja ku i ke,
merri katolikët tuaj!" Mirëpo, Ipeshkëvi Mjeda, i përgjigjet komandantit kriminel malazez, se: "Edhe
muslimanët janë të tij, sepse të gjithë janë shqiptarë". Dhe, më në fund, ai detyrohet t'i lirojë
të gjithë ata shqiptarë të pafajshëm.

Pastaj, të marrim rastin e vitit 1914, kur në kohën e Austro-Hungarisë, në Gjakovë, duhej të ndërtohej një
kishë për nevojat e shqiptarëve të besimit katolik, tribuni i madh popullor, Bajram Curri, i thotë
Konsullit austriak: "Ne shqiptarët e komunitetit musliman në Gjakovë, i kemi 18 xhami, zgjidhe njerën
prej tyre ta bëjmë kishë".

Sëkëndejmi, në Kosovë ka pasur raste deri vonë, kur nën një kulm shtëpie kanë jetuar dy familje,
përkatësisht dy vëllezër, njëra e besimit katolik dhe sto-tjetra e besimit musliman, ku toleranca fetare ka
qenë për çdo lakmi, sepse gjatë muajit të Ramazanit, femrat e shtëpisë së besimit katolik, kanë qendruar pa
gjumë gjatë natës, për t'ua përgatitur "syfyrin", antarëve të familjes së besimit musliman.

Përveç kësaj, në Kosovë, në shumë vendbanime të përziera muslimano-katolike, besimtarët katolikë nuk
kanë mbajtur derra, për hir të familjeve të besimit musliman. Gjatë sundimit të Perandorisë Otomane, ka
pasur raste në Kosovë, kur ky pushtues, i ka luftuar e djegur familjet e njohura katolike, konkretisht
familjen Paloka nga Gurakoci, të Komunës së Burimit (Istogu), ndërsa familja Osmanaj nga Prekalla e po
kësaj komune, e ka strehuar dhe mbajtur me bujari këtë familje të madhe të besimit katolik.

Përveç kësaj, në Kosovë, populli shqiptar i besimit musliman, i ka ruajtur manastiret dhe kishat, duke i
konsideruar ato si objekte të shenjta fetare, si dëshmi e kulturës, tolerancës dhe e civilizimit të
popullit shqiptar në Evropë.

Përveç këtyre shembujve të tolerancës fetare dhe të mirëkuptimit vëllazëror, duhet theksuar, patjetër edhe
disa raste, kur unë si gazetar dhe pjesëtar i besimit katolik, kam shkuar në rajonet e Kosovës, ku, nuk ka
fare pjesëtarë të besimit katolik, si fjala vjen në Drenicë, Llap e gjetiu, në të cilat vende më është
bërë respekt më i theksuar vëllazëror, pse i takoja një besimi tjetër fetar.

Kjo tregon, se populli shqiptar, i besimit musliman në Kosovë nuk ka paragjykime fetare, por radhitet ndër
popujt më të civilizuar në Ballkan e Evropë. Kjo tolerancë dhe respekt fetar, mbështetet në vetëdijen e
lartë kombëtare, kujtesën katolike dhe në tipin e muslimazimit, të qemalizmit panturk, përkatësisht të
Ataturkut tribunit popullor, strategut të mrekullueshëm ushtarak e vizionarit largpamës edhe në
aspektin e tolerancës fetare.

Kjo vlerë fetare dhe frymë demokratike e ka fillin qysh nga koha e Reformastorit të Turqisë Moderne
Mustafa Kemal Ataturkut, kur një general francez, duke u tërhequr pas kapitullimit me ushtrinë e tij i thotë
atij: "Ja tani po tërhiqem dhe do të bisedojmë si miq.Do të jap një porosi, që të mos e harrosh: "Nëse
dëshiron ta ruash Turqinë nga shkatërrimi, luftoje fundamentalizmin". Dhe gjatë gjithë kohës së sundimit
të tij në Turqi dhe pasuesve të tij me Kushtetutën laike, e ka luftuar fondamentalizmin islamik, saqë
fanatikët fetarë i kanë shpifur Ataturkut, se gjoja ai kërkon të konvertojë popullin turk në fenë katolike.

Prandaj, në Kosovë toleranca e mrekullueshme fetare, e ka burimin dhe vijimsinë nga ky vision largpamës mbi
tolerancën e trashëguar nga Turqia ataturke, e jo e "hazbullahëve" fanatikë dhe e një sekti tjetër
ekstremifanatik arabo-islamik e sponsoruar nga Arabia Saudite, e quajtur VEHABISTE.

Së këndejmi, ky grypacion fetar, tejet i rrezikshëm, që është paraqitur kohët e fundit edhe në Kosovë,
është në kundërshtim flagrant me vetë filozofinë e jetës fetare muslimane në Kosovë, sepse ky sekt fetar,
dëshiron të kultivojë këtë ideologji ekstreme fetare fanatike, duke sjellur deformime në sferën shpirtërore
dhe aplikimin kuranor, bile dhe në lëmin e arkitekturës, duke mos e pranuar as stilin e ndërtimit
arkitektonik të objekteve fetare, përkatësisht të xhamive, që i takojnë stilit te arkitekturës
turko-islamike gjë që është në kundështim me vetë qënien e jetës së kultivuar të besimit musliman me
shekuj në Kosovë.

Imponimi i sekteve të tjera fetare, si ajo e Vehabizmit Radikal Islamik, që predikon një luftë të
hapur shfarosëse kundër të gjithë atyre, që mendojnë e veprojnë ndryshe nga ata, është në kundërshtim edhe me
vetë qënien e jetës muslimane ndër shqiptarët e besimit musliman në Kosovë, por njëkohsisht, edhe të
besimit katolik dhe të besimeve të tjera, që kultivohen në Kosovë.

Prandaj, para faktorit politik shqiptar në Kosovë, shtrohet si detyrë imediate, që këto dukuri negative
të imponuara e sponsorizuara nga jashtë, pas luftës në Kosovë, të luftohen ashpër dhe të ndalohen
rreptësisht, sepse ato i shkojnë për shtati vetëm armikut të popullit shqiptar dhe nuk kanë asgjë të
përbashkët me vetë qënien e jetës fetare dhe kulturore të besimit musliman në Kosovë.

Nëse luftohet kjo dukuri e tillë ekstremiste fetare Vehabiste, toleranca fetare në Kosovë edhe më tutje do
të jetë shembulli dhe dëshmia më e mirë civilizuese dhe e kulturës më të lartë evropiane që osedojnë
shqiptarët në Kosovë dhe në trojet e tjera të veta etnike në përgjithësi.(Zgjodhi: B.Voka)